Het Gebiedsfonds Drentsche Aa bestaat sinds maart 2011 en financiert projecten die natuur, landschap en cultuurhistorisch erfgoed in het Nationaal Park Drentsche Aa ten goede komen. Via het gebiedsfonds werken burgers, boeren, bedrijven en overheden samen en tonen zo hun betrokkenheid bij het gebied.

In deze nieuwsbrief aandacht voor Hendrik Oosterveld, de nieuwe voorzitter van het Gebiedsfonds. Daarnaast bespreken we het jaarverslag en de financiële verantwoording van vorig jaar. Aan negen projecten is in 2019 geld toegekend en deze projecten zijn gestart of uitgevoerd. Het zijn inspirerende activiteiten die het Drentsche Aa gebied mooier maken en de betrokkenheid van mensen bij natuur en landschap vergroten.

 

Nieuwe voorzitter

Na 9 jaar onder de bezielende leiding van Henk van ’t Land te hebben gewerkt, heeft het bestuur van Gebiedsfonds Drentsche Aa een nieuwe voorzitter gevonden in de persoon van Hendrik Oosterveld. Oosterveld is geen onbekende in het gebied (en in het werkveld), want hij stond negen jaar lang aan het hoofd van het Nationaal Park Drentsche Aa. Een man die houdt van de Drentse natuur en met een achtergrond in landbouw en cultuurtechniek. Een goede combinatie, juist in een nationaal park waar niet alleen landschap en natuur maar ook landbouw belangrijk zijn.

Het Gebiedsfonds Drentsche Aa ziet er naar uit om onder inspirerend voorzitterschap van Hendrik Oosterveld projecten die de kwaliteiten van het gebied versterken en van mensen uit het gebied zelf komen te ondersteunen met een financiële bijdrage

Jaarverslag 2019

In het jaarverslag 2019 blikt het bestuur van het gebiedsfonds terug op de activiteiten van het afgelopen jaar. Negen nieuwe projecten hebben een financiële bijdrage ontvangen om in cofinanciering of met bijdragen in natura uitgevoerd te kunnen worden. Vier daarvan zijn uitvoeringsprojecten die direct werken aan behoud en herstel van cultuurhistorische, archeologische, aardkundige en landschappelijke waarden, of die biodiversiteit en watersysteem van het Nationaal Park Drentsche Aa verbeteren.

  • Natuurerven en landschap Midaren-Noordlaren

Eén van de mooiste esdorpenladschappen van Drenthe en Groningen ligt in Noord- en Midlaren. Bewoners van va deze twee dorpen worden omringd door de natuurgebieden Noordlaarderbos, Vijftig Bunder en het Zuidlaardermeer, maar zij maken zich ondanks de diversiteit van flora en fauna zorgen over het verlies aan biodiversiteit in hun omgeving. Door op eigen erf aan de slag te gaan en boeren en andere partijen bij de plannen te betrekken die in bermen en in het landschap rekening houden met de natuur, willen zij een groene dooradering van het gebied bewerkstelligen. Zo zullen verschillende natuurgebieden met elkaar verbonden blijven en de grenzen tussen natuur en landbouwgebied minder scherp worden. Dit is met name goed voor bijen, vlinders en vogels.

 

  • Boerenerven Zeegse

Rond de Brink van Zeegse zullen bewoners worden geïnformeerd over de karakteristieke kenmerken van authentieke Drentse dorpskernen en boerenerven, met vooral een veel open ruimte en beplanting als eiken, fruitbomen, lindes en meidoorn. Waar in de loop van de tijd siertuinen en uitheemse struiken en bomen zijn aangeplant, zullen de boerenerven worden hersteld en in een meer authentieke dorpskern opgaan. Vergelijkbare projecten in Winde-Bunne, Taarlo en Tynaarlo waren succesvol en hebben bovendien tot grotere sociale cohesie in het dorp geleid. Dat wordt ook hier verwacht.

Foto: www.lbdrenthe.nl

 

  • Pingo programma fase 2

Tijdens elke wandeling kun je ze tegenkomen, de talrijke meertjes en vennetjes in het Drentsche Aa gebied. Maar wat zijn het, hoe zijn ze ontstaan, wat kunnen ze ons vertellen over de geschiedenis van het gebied? Van de zeker 2500 aanwezige vennetjes weten we pas van 250 iets meer over de ontstaansgeschiedenis. Vooral het onderscheid tussen Pingoruïne of uitblazingskom is belangrijk: een pingoruïne dateert uit de laatste fase van de laatste ijstijd (Weichselien) toen door opwarming van het klimaat het ijs in eerder gevormde pingo’s (heuvels of kraters ontstaan door het uitzetten van bevroren grondwater waardoor de bovenlaag naar boven is gedrukt en soms gescheurd) is gesmolten en vervolgens in de loop van duizenden jaren is verveend. Maar de vennetjes kunnen ook in diezelfde ijstijd zijn ontstaan door winderosie, waardoor laagtes in het landschap zijn ontstaan die zich hebben gevuld met regenwater. Met name pingo’s leveren door het verveningsproces enorm veel informatie over vegetatie en klimaat.

Bron: www.geocoaching.com

In de afgelopen drie jaar is er al veel onderzoek gedaan naar deze pingoruïnes met vrijwilligers, het zogenaamde ‘citizen research’. Dat heeft veel geïnteresseerden betrokken gemaakt bij dit bijzondere landschapselement. Ook de aandacht via opnames van RTV-Drenthe, Summer Schools, presentaties, de veldwerkplaats en de website www.pingoruines.nl hebben daartoe bijgedragen. Fase 2 van het Pingoprogramma bouwt hierop voort en richt zich op het uitdiepen van de verveningsgeschiedenis door ‘oral history’, het beschikbaar maken van de informatie via website en publicaties en het beheer en beleid rondom pingoruïnes met terreineigenaren en gemeenten.

 

  • Virtual Reality project Onderduikershol Anloo

In het Evertsbos in Anloo bevindt zich het onderduikershol dat in juni 1943 door Jacob Wiersema is gegraven en waar onderduikers en verzetsstrijders zich tijdens de Tweede Wereldoorlog verborgen hielden. In 1995 is de plek opgegraven en weer zichtbaar gemaakt. Naast het hol is ook een monument geplaatst voor 10 verzetsmensen die daar vanuit het Scholtenshuis in Groningen op 8 april 1945 door de Duitsers naar toe zijn gebracht om te worden geëxecuteerd. Om het verhaal over het onderduikershol beter inzichtelijk en invoelbaar te maken voor schoolkinderen, heeft de historische vereniging Anloo Virtual Reality brillen ontwikkeld, om de verhalen die zich in het gebied hebben afgespeeld te verbeelden.

Bron: www.historischanloo.nl

Klik hier om het filmpje te bekijken dat RTV-Drenthe in maart 2020 maakte over het onderduikershol in Anloo. Op de website van de website van de historische vereniging Anloo (www.historischanloo.nl) is ook een compilatie te vinden van de filmopnames die zijn gemaakt voor de beelden van de VR-brillen. Of klik hier.

 

Vijf van de door het Gebiedsfonds Drentsche Aa toegekende project vallen binnen de promotieactiviteiten:

  • Boek Gewogen ruimte – vorm geven aan de provincie Drenthe

Drenthe had er waarschijnlijk anders uit gezien als natuurorganisaties en particulieren zich niet zo hard hadden gemaakt voor de belangen van natuur en ruimte in de provincie. Schrijver Bernhard Hanskamp maakt als provinciaal planoloog de besluitvorming over de inrichting van Drenthe vanaf de roerige jaren 70 van nabij mee en schetst aan de hand van openbare dossiers in “Gewogen Ruimte” een beeld van de ontwikkeling van ruimtelijke plannen als een ‘strijdtoneel’ waar voor de belangen van natuur en schoonheid hard gevochten moet worden. Het boek zet aan tot kritisch nadenken over de toekomst, want de kenmerkende Drentse waarden van natuur, rust en ruimte zijn nog niet vanzelfsprekend.

  • Film =HABITAT= Nationaal Park Drentsche Aa

Drie jaar lang filmden Henk en Janetta Bos het leven van dieren en planten in de ongerepte natuur van het Nationaal Park Drentsche Aa, ook wel een van de best bewaarde beekdallandschappen van West Europa. Het resultaat is een prachtige natuurfilm, die op 29 januari in de Nieuwe Kolk in Assen in première is gegaan.

  • Evert Musch tentoonstelling Museum Thijnhof

Na de succesvolle tentoonstelling over de Drentse schilder Van Dülmen Krumpelman in 2019 is besloten om in museum Thijnhof jaarlijks een tentoonstelling rond een bekende en overleden Drentse schilder te organiseren. In 2020 is gekozen voor Evert Musch. Zijn kunstwerken laten veel Drentse landschappen zien zoals de Drentsche Aa, de omgeving van Anloo, het boerenleven en havens en zeegezichten in Noord-Nederland.

Bij de tentoonstelling wordt ook een boek uitgegeven met de titel “Een schilder die naar Drenthe kwam” (in samenwerking met uitgeverij van Gorkum in Assen).

  • Autobiografie Harm Tjalling Waterbolk

Waterbolk was van 1954 tot 1987 hoogleraar in de prehistorie en Germaanse archeologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. In zijn boek “Veranderend verleden – mijn zoektocht naar structuur in onze voorgeschiedenis” beschrijft hij zijn jeugd in Havelte, zijn studie biologie aan de RUG, de overstap naar de archeologie en zijn werk als hoogleraar bij het Groninger Instituut voor Archeologie en zijn activiteiten tot ruim 30 jaar na zijn pensionering. In Veranderd verleden blijkt een grote liefde voor de Drentse natuur en kennis van natuurterreinen, grafheuvels en de ontwikkeling van het cultuurlandschap en structuur van Drentse dorpen. Waterbolk is vooral bekend geworden door zijn publicaties over de Affaire Vermaning, de vervalsingzaak waarover hij in 2003 ook het boek “Scherpe stenen op mijn pad” schreef.

  • Taarlo 1200 jaar

Volgens een oude oorkonde is in 820 het dorp Taarlo door Theodgrin aan het klooster van Werden is geschonken. Het gebied was al sinds de prehistorie bewoond, maar hiermee begon 1200 jaar gelden de geschreven geschiedenis van Taarlo, het oudste dorp van Drenthe. Reden voor een feestje! Het unieke esdorp met voornamelijk oude boerderijen en omringd door oude esgronden en het prachtige Drentsche Aa gebied, zal een meerdaags evenement organiseren voor jong en oud, met film, muziek en andere creatieve activiteiten waarin de voor Taarlo zo karakteristieke gemeenschapszin, tolerantie en betrokkenheid tot uiting komen.

 

Financiële verantwoording 2019

Stichting gebiedsfonds Drentsche Aa heeft verschillende inkomstenbronnen. Er zijn particuliere donaties, periodieke giften en jaarlijkse bijdrages door donateurs. Er zijn eigen activiteiten om geld in te zamelen, zoals vrije giften na afloop van excursies of lezingen door gidsen en gastheren en gastvrouwen van het Nationaal Park Drentsche Aa. Ook is er de samenwerking met het korenfestival Pedaal Vocaal.

In 2019 is voor de eerdergenoemde projecten in totaal €15.500 toegekend aan uitvoeringsprojecten (€6.000 voor natuurerven en landschap Midlaren-Noordlaren, €6.000 voor boerenerven Zeegse, €2.500 voor het Pingo programma en €1.000 voor het virtual reality project Onderduikershol Anloo). Van de in totaal €7.625 aan promotieactiviteiten ging respectievelijk €1.500 naar de Evert Musch tentoonstelling, €2.625 naar het boek “Gewogen ruimte”, €1.000 naar Taarlo 1200 jaar, €1.000 naar de autobiografie van Tjalling Waterbolk en €1.500 naar de film =HABITAT= Nationaal Park Drentsche Aa.  Een uitgebreide financiële verantwoording is te vinden in het jaarverslag vanaf blz 22.

 

Beleidsplan 2019-2021

Algemene doelen, werkwijze en beleidsrichtingen van het gebiedsfonds zijn vastgelegd in het beleidsplan 2019-2021 (zie jaarverslag vanaf blz. 19).

Stichting Gebiedsfonds Drentsche Aa ondersteunt (met name) particuliere initiatieven en projecten die direct bijdragen aan een kwaliteitsverbetering in natuur en landschap, cultuurhistorie, biodiversiteit en water, en leefbaarheid in dorpen in het Drentsche Aa gebied. Daarnaast komen agrarische, recreatieve of andere economische activiteiten in aanmerking die deze kwaliteitsverbetering kunnen bevorderen. Ook is er budget voor het ondersteunen van promotieactiviteiten gericht op naamsbekendheid en het vergroten van draagvlak voor het gebiedsfonds.

 

De otter keert terug

Eerder al ondersteunde het Gebiedsfonds Drentsche Aa de opnames van een natuurfilm over de otter in Nederland. Sinds 1988 was dit sierlijke en speelse beest verdwenen uit de Nederlandse wateren, door visfuiken, slechte waterkwaliteit, verlies van habitat en toenemend verkeer. Na 14 jaar van investeringen en natuurherstel werden in 2002 de eerste otters uitgezet in Overijssel. Inmiddels gaat het goed met de otter, ook al zijn er nog steeds gevaren door verkeer en visfuiken. De populatie groeit en verspreidt zich door Nederland. Zelfs de stadsgracht in Groningen behoort al tot haar leefgebied! De film van natuurfilmer en bioloog Hilco Jansma laat zien hoe de otter op jacht gaat naar voedsel, hoe er gespeeld wordt en hoe een moederotter haar jong zwemles geeft. Unieke beelden en een mooi begin van 2021, dat vorige week door de zoogdierenvereniging is uitgeroepen tot jaar van de otter. De film wordt op 2 januari 2021 om 19.05 uur uitgezonden op NPO1.

Bron: De otter, een legende keert terug. Door Hilco Jansma